Podział majątku bardzo często wiąże się z ogromnymi emocjami stron postępowania. Byli małżonkowie, często zwaśnieni, dzielą niejednokrotnie cały dorobek życia. Jako Kancelaria specjalizująca się w prowadzeniu spraw podziałowych, codziennie odpowiadamy na pytania Klientów dotyczące tego, co stanie się z majątkiem wspólnym po rozwodzie. Dlatego też przygotowaliśmy odpowiedzi na te, które zadawane są najczęściej.
Jak wygrać podział majątku
Oczywiście, każda ze stron chce podzielić wspólny majątek na jak najlepszych dla siebie warunkach. Postępowanie o podział majątku wspólnego jest postępowaniem skomplikowanym i wygrana w sprawie o podział majątku może mieć różne wymiary. Stronom najczęściej w podziale majątku zależy na:
- przyznaniu im większej części majątku (więcej niż połowa);
- przyznaniu konkretnych składników majątku na ich rzecz (np. mieszkania czy przedsiębiorstwa);
- dokonaniu podziału w określony sposób;
- uzyskaniu jak najwyższej spłaty w pieniądzu;
- wyłączeniu niektórych składników z podziału.
O tym, jak wygrać sprawę o podział majątku, w każdej sprawie decydują inne okoliczności.
Co do zasady, oboje małżonkowie mają równy udział w majątku wspólnym. Równe udziały w majątku wspólnym przysługują małżonkom niezależnie od przyczyn ustania wspólności ustawowej. Rozwód z orzeczeniem o winie jednej ze stron, zasadniczo nie będzie miał więc wpływu na ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jednakże, z ważnych powodów, każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. W razie zgłoszenia przez jedną ze stron wniosku o nierówne ustalenie udziału w majątku wspólnym, Sąd będzie analizował, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania i powiększania tego majątku, a także czy w sprawie zachodzą ważne powody uzasadniające ustalenie nierównego udziału małżonków w majątku wspólnym.
Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. O stopniu przyczynienia się małżonków nie decydują zatem względy czysto ekonomiczne. Jeżeli zatem małżonkowie ustalili taki podział obowiązków w małżeństwie, w którym pracę zarobkową wykonywał jeden z małżonków, zaś drugi dbał o wychowanie dzieci i utrzymanie domu, strona wyłącznie zarobkująca będzie miała niewielkie szanse na to, aby wywalczyć większy udział w majątku wspólnym. Sądy najczęściej przyjmują, że przyjęcie przez małżonków tradycyjnego modelu rodziny nie może wiązać się z pokrzywdzeniem majątkowym żadnej ze stron. Ocena stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku jest zatem bardzo trudna, często jedynie przybliżona i przyjmuje się, że ustalenie nierównych udziałów w majątku jest możliwe tylko w przypadkach, gdy różnica jest jaskrawa i uchwytna bez większych problemów.
Nierówne ustalenie udziałów w majątku wspólnym możliwe jest wyłącznie z ważnych przyczyn. Przepisy w żadnym razie nie podejmują się definiowania, które przyczyny są ważne, a które nie. Decyduje o tym zawsze sąd, indywidualnie oceniając każdą przesłankę. Powody przemawiające za ustaleniem nierównych udziałów oceniane są z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Chodzi więc o takie sytuacje, w których sprzecznym z tymi zasadami byłoby przyznanie prawa małżonkowi do tej części majątku, do powstania której nie przyczynił się. W praktyce istnieją dwie najczęściej spotykane przyczyny takiego stanu rzeczy:
- opuszczenie rodziny przez jednego z małżonków;
- naganne i zawinione zaniedbywanie obowiązków wobec rodziny.
Powyższe nie jest jednak zasadą nie doznającą wyjątków. Zdarza się, choć nie często, że to małżonek wyłącznie winny rozkładowi pożycia przyczynił się w większym stopniu do powstania majątku wspólnego i udaje mu się ustalić, w toku postępowania o podział majątku wspólnego, nierówny udział w majątku wspólnym. Przyczyny od małżonka niezależne, jak np. choroba, nie mogą stanowić powodu ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.
Często małżonkowie, jako wygraną w sprawie, poczytują przyznanie na ich wyłączną własność poszczególnych składników majątku wspólnego. Najczęściej sytuacja taka ma miejsce:
• kiedy w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi tylko jedna nieruchomość (dom, mieszkanie), którą przejąć chcą oboje małżonkowie lub
• przedsiębiorstwo prowadzone przez jednego z małżonków, ewentualnie ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych lub akcje i udziały w spółkach kapitałowych.
W takich sytuacjach sąd rozstrzyga spór biorąc pod uwagę interes obu stron. Jeżeli w skład majątku wspólnego stron wchodzi jedno mieszkanie, często przypada ono tej osobie, która jest w stanie spłacić drugiego z małżonków. Jeżeli żadna ze stron nie posiada wystarczających zasobów na poczynienie spłaty, często tego rodzaju spory kończą się sprzedażą nieruchomości i podziałem środków uzyskanych ze sprzedaży. Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwo, najczęściej otrzymuje je ten małżonek, który rzeczywiście je prowadził, oczywiście z obowiązkiem spłaty połowy jego wartości.
W niektórych przypadkach jednemu z małżonków zależy wyłącznie na uzyskaniu jak najwyższej spłaty w pieniądzu. Zasadą jest, że małżonkowie, którzy wnoszą o przyznanie na swoją rzecz poszczególnych składników majątku, próbują zaniżać jej wartość, obniżając jednocześnie kwotę spłaty należnej drugiemu małżonkowi. W takim wypadku zawsze należy dążyć do ustalenia wartości rynkowej tego składnika majątku.
W skład majątku wspólnego wchodzą tylko przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej. Jeżeli jednak określony składnik został nabyty w trakcie trwania wspólności majątkowej, lecz za środki pochodzące z majątku osobistego jednego z małżonków, składnik ten wejdzie w skład majątku osobistego tego małżonka, z którego majątku pochodziły środki na jego nabycie, i nie będzie polegał podziałowi. Jeżeli składnik taki ma być wyłączony z podziału, należy wykazać w toku postępowania, że środki na jego nabycie pochodziły z majątku osobistego jednego z małżonków. Mogą temu służyć wszystkie dostępne środki dowodowe (dokumenty, świadkowie itd.).
Nie ma zatem uniwersalnej odpowiedzi na pytanie jak wygrać podział majątku. Każdą sprawę należy oceniać indywidualnie, przede wszystkim przez pryzmat celów, które chce osiągnąć strona postępowania, a te mogą być bardzo różne.
Jak nie dać się przy podziale majątku
W ogromnej większości postępowań o podział majątku wspólnego strony stosują rozmaite sztuczki i wybiegi, aby osiągnąć jak najbardziej korzystne rozstrzygnięcie. Każdą sprawę należy oceniać indywidualnie, ale istnieje kilka podstawowych sposobów, jak nie dać się przy podziale majątku:
- zadbaj o odpowiedni materiał dowodowy – to podstawa;
- jeżeli nie posiadasz wszystkich dokumentów, pomyśl skąd można je uzyskać i złóż odpowiednie wnioski w postępowaniu;
- pamiętaj o tym, co miałeś przed małżeństwem – to nie podlega podziałowi;
- czyń ustępstwa oferując w zamian te składniki majątku, na których Ci nie zależy;
- negocjuj, ale nie za wszelką cenę;
- jeżeli masz wątpliwości co do wartości poszczególnych składników majątku – zawsze dąż do tego, aby niezależny biegły sądowy ten składnik wycenił;
- wybierz doświadczonego pełnomocnika – pamiętaj, dzielisz cały swój dorobek.
Jak wygląda sprawa o podział majątku
O tym, jak wygląda sprawa o podział majątku decydują w dużym zakresie same strony postępowania. Każde sądowe postępowanie o podział majątku rozpoczyna się od złożenia w sądzie wniosku. Wniosek może złożyć każdy z małżonków. Właściwym sądem do dokonania podziału majątku będzie zawsze sąd rejonowy (niezależnie od wartości majątku), w obszarze którego znajduje się majątek stron. We wniosku inicjującym postępowanie, strona wnosi o ustalenie, jakie składniki wchodzą w skład majątku wspólnego oraz proponuje sposób podziału. Następnie, odpis wniosku doręczany jest drugiej stronie, która może się do niego ustosunkować. W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Tego rodzaju wnioski również można we wniosku złożyć. W toku postępowania, strony zgłaszają wnioski dowodowe, potwierdzające ich stanowiska. Najczęstszymi dowodami w postępowaniach o podział majątku wspólnego są:
- przesłuchanie stron;
- zeznania świadków;
- dokumenty;
- opinie biegłych sądowych różnych specjalności;
- fotografie dokumentujące majątek wspólny i jego stan;
- korespondencje stron dotyczące majątku;
- historie rachunków bankowych stron.
Sąd przeprowadza tylko te dowody, które uważa za istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd może wyznaczyć rozprawę celem przesłuchania świadków i stron. W sprawie, w której przedmiotem podziału jest nieruchomość, niemal zawsze przeprowadzany jest dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania wartości nieruchomości na okoliczność jej wartości. Jeżeli strona nie dysponuje wszystkimi potrzebnymi dokumentami, może złożyć wniosek, aby sąd zobowiązał drugą stronę postępowania do ich złożenia. Jeżeli niektóre dokumenty znajdują się w bankach, urzędach czy innych instytucjach, sąd może zobowiązać te podmioty do złożenia odpowiednich dokumentów do akt sprawy. Nie istnieje zamknięty katalog środków dowodowych. Można zgłaszać wszystkie wnioski, które przyczynią się do ustalenia prawidłowego składu i wartości majątku wspólnego stron. Niezwykle istotne jest w tym zakresie doświadczenie pełnomocnika prowadzącego tego rodzaju postępowanie. Dobry prawnik od podziału majątku w dużej mierze potrafi tak poprowadzić postępowanie, aby przebiegło ono z korzyścią dla klienta. Postępowanie o podział majątku wspólnego może zakończyć się ugodą, lub, jeżeli strony nie dojdą do porozumienia, kończy się wydaniem postanowienia. Od postanowienia kończącego sprawę zawsze przysługuje środek zaskarżenia do Sądu Okręgowego, w postaci apelacji.
Jak długo po rozwodzie można ubiegać się o podział majątku
Roszczenie o przeprowadzenie podziału majątku nie przedawnia się nigdy i stosowny wniosek można złożyć w każdym czasie. Zasada ta jest bardzo daleko idąca. Przykładowo, jeżeli małżonkowie rozwiedli się, nigdy nie dokonali podziału majątku, a jedno z byłych małżonków umiera, podziału majątku mogą żądać jego spadkobiercy. Udział w majątku wspólnym wchodzi bowiem do jego masy spadkowej. Z tego względu, zamiast zastanawiać się jak długo po rozwodzie można ubiegać się o podział majątku i odkładać sprawę na później, dobrze przyjąć zasadę: im szybciej, tym lepiej.
Co sąd bierze pod uwagę przy podziale majątku
Przede wszystkim o tym, co sąd bierze pod uwagę przy podziale majątku decyduje sam jego skład. W pierwszej więc kolejności sąd weryfikuje, jakie konkretnie składniki wchodzą w skład majątku wspólnego, tj. sprawdza kiedy i za jakie środki zostały nabyte. Następnie, sąd musi ustalić wartość poszczególnych składników majątku. Sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Ustalając sposób podziału majątku, sąd musi rozważyć interesy wszystkich stron. W przypadku podziału nieruchomości, sąd może sprawdzić więc, czy nieruchomość tę można podzielić fizycznie. Jeżeli jedna ze stron wnosi o przyznanie określonego składnika na własność, sąd może zweryfikować czy strona ta będzie w stanie spłacić drugą stronę. Decydując o podziale przedsiębiorstwa, sąd będzie ustalał, który z małżonków rzeczywiście to przedsiębiorstwo prowadził. Zasadą jest, że sąd bada wszystkie kwestie związane z powstaniem, składem i wartością majątku wspólnego.
Ile kosztuje podział majątku u adwokata
Każda sprawa o podział majątku jest inna. Inne są strony, inny jest skład majątku wspólnego. O tym, ile kosztuje podział majątku u adwokata najczęściej decyduje:
- skład majątku wspólnego stron;
- wartość majątku wspólnego stron;
- szacowany nakład pracy pełnomocnika.
Każdy z naszych Klientów otoczony jest indywidualną opieką, zapewniamy indywidualne podejście do każdej sprawy, dlatego też z każdym Klientem ustalamy indywidualnie system rozliczeń.
Ile kosztuje sprawa o podział majątku
Na pytanie o to, ile kosztuje sprawa o podział majątku po rozwodzie, nie sposób odpowiedzieć precyzyjnie przed złożeniem wniosku. Wszystko zależy od składu majątku wspólnego i zgłoszonych przez strony wniosków dowodowych. Istnieją koszty stałe, jak np. opłata sądowa od wniosku o podział majątku wspólnego w kwocie 1.000,00 zł i koszty zmienne, jak np. wynagrodzenia biegłych. Wysokość wynagrodzenia biegłych zależy od poziomu skomplikowania opinii. Jeżeli przedmiotem opinii jest oszacowanie wartości pojazdu, z pewnością wynagrodzenie biegłego będzie zdecydowanie niższe, niż w przypadku szacowania wartości dużego przedsiębiorstwa, gdzie koszty te mogą sięgać kilkunastu tysięcy złotych i więcej. Są sprawy, w których strony nie zdążyły zgromadzić pokaźnego majątku i w takich sprawach biegły często w ogóle nie jest potrzebny. Istnieją jednak sprawy, w których wypowiedzieć musi się wielu biegłych różnych specjalności, a to zdecydowanie podwyższa koszty prowadzenia sporu. Opłatę sądową od wniosku uiszcza się przed jego wniesieniem. Jeżeli chodzi o wynagrodzenia biegłych, sąd często zobowiązuje strony do zapłaty zaliczki przed wykonaniem opinii, ostatecznie ich koszty rozliczając na końcu postępowania. Z całą pewnością jednak, w toku postępowania, nie warto oszczędzać na opinii biegłych. W sprawach o podział majątku po rozwodzie nie istnieje przymus korzystania z pomocy adwokata czy radcy prawnego i strona może występować samodzielnie. Z uwagi na poziom skomplikowania tego rodzaju postępowań, zdecydowanie lepiej jednak wspomóc się doświadczonym pełnomocnikiem. W takiej sytuacji do kosztów postępowania z pewnością należy zaliczyć także jego honorarium. Dla stron, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej przepisy przewidują możliwość ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych lub o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu.
O co pyta sąd przy podziale majątku
W sprawach o podział majątku sąd może wyznaczać rozprawy, na których przesłuchuje zgłoszonych świadków i strony postępowania. Tego rodzaju przesłuchania są dla osób przesłuchiwanych bardzo stresujące. Warto odpowiednio się do przesłuchania przygotować i dowiedzieć, o co pyta sąd przy podziale majątku. Trzeba też pamiętać o tym, że pytania zadawać może nie tylko sąd, ale także strona przeciwna i jej pełnomocnik. Odpowiednie przygotowanie się do przesłuchania może mieć kluczowe znacznie dla ostatecznego sukcesu w sprawie. Więc o co sąd pyta przy podziale majątku?
- o to, kiedy ustała wspólność majątkowa;
- o to, jakie składniki wchodzą w skład majątku wspólnego;
- o to, jaka jest ich wartość;
- o to, kiedy i za co zostały nabyte;
- o to, ile zarabiali małżonkowie w czasie trwania wspólności;
- o to, jak tymi pieniędzmi dysponowali;
- o to, jakie mają oszczędności.
Powyższe lista ma oczywiście charakter wyłącznie przykładowy. Sąd może zadawać dowolne pytania, związane z majątkiem wspólnym i szczegółowej listy przewidzieć się nie da. Z całą pewnością jednak im większy majątek wspólny, tym dłuższa lista pytań. Sąd, ma prawo pytać o każdy składnik z osobna i to w najmniejszych nawet szczegółach. Należy jednak pamiętać, że sąd wiedzę o sprawie czerpie od samych stron. Im lepiej przygotowany wniosek o podział majątku, tym bardziej szczegółowa wiedza sądu o wspólnym majątku stron.
Jak uniknąć podziału majątku po rozwodzie
Żądanie dokonania podziału majątku nigdy się nie przedawnia. Podział majątku po rozwodzie nie jest obligatoryjny, jednakże uprawnienie do złożenia wniosku w tym zakresie przysługuje każdemu z małżonków. Jeżeli żadna ze stron nie złoży wniosku o podział majątku, byli małżonkowie mogą go nie dokonywać aż do śmierci. W takim wypadku jednak udział w majątku wspólnym wchodzi w skład masy spadkowej i podziału mogą żądać spadkobiercy. Im więcej czasu minie od rozwodu, tym trudniej będzie dochodzić swoich praw w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Pamięć ludzka jest zawodna, a dokumenty, na przestrzeni lat, często giną lub są niszczone. Poza tym, podział majątku pozwala każdemu z byłych małżonków, którzy często są skonfliktowani, pójść w swoją stronę. W ogromnej większości przypadków należy więc zadać pytanie nie tyle jak uniknąć podziału majątku po rozwodzie, ale jak najkorzystniej do niego doprowadzić.
