Czy przy podziale majątku Sąd bierze pod uwagę dzieci?

Podział majątku po rozwodzie pomiędzy małżonkami lub byłymi małżonkami może nastąpić niezależnie od tego, czy małżonkowie mają dzieci, czy też nie. Podziału majątku może żądać każdy z małżonków, niezależnie od tego, czy bierze on udział w wychowywaniu dzieci. Często jednak strony zastanawiają się, czy przy podziale majątku sąd bierze pod uwagę dzieci. Odpowiedź na to pytanie jest nieco bardziej złożona.

Podziału majątku można dokonać przed rozwodem (w razie ustanowienia rozdzielności majątkowej), w wyroku rozwodowym (jeżeli orzekanie w sprawie podziału majątku nie spowoduje zwłoki w postępowaniu rozwodowym) oraz po rozwodzie (jeżeli małżonkowie nie dokonali podziału wcześniej). W praktyce jednak najczęściej spotykamy się podziałem majątku po rozwodzie. W wyroku rozwodowym sąd orzeka m.in. o wykonywaniu władzy rodzicielskiej i o kontaktach rodziców z dziećmi, o ile dzieci pochodzące z tego małżeństwa nie są pełnoletnie. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom lub powierzyć jednemu tylko z nich, ograniczając lub pozbawiając jej drugiego z rodziców. Rozstrzygnięcie w przedmiocie władzy rodzicielskiej może, ale nie musi mieć znaczenia w kontekście podziału majątku.

Czy wykonywanie władzy rodzicielskiej ma wpływ na ustalenie udziałów rodziców w majątku wspólnym?

W codziennej pracy spotykamy się z przeświadczeniem Klientów, że skoro wykonywanie władzy rodzicielskiej spoczęło w całości lub w większości na jednej ze stron, ma ona prawo do większej części majątku wspólnego w podziale. Nic bardziej mylnego, a sam fakt wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi przez jednego tylko z małżonków nie ma wpływu na ustalenie wyższego udziału tego małżonka we wspólnym majątku. Co do zasady, oboje małżonkowie mają równy udział w majątku wspólnym. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Kwestia władzy rodzicielskiej nie ma zatem znaczenia w kontekście ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Nie jest więc tak, że małżonek wykonujący władzę rodzicielską nad wspólnymi dziećmi, może domagać się większej części majątku dla siebie. To jednak tylko jeden aspekt tego zagadnienia.

Podział domu po rozwodzie a dzieci

Nieco inaczej rzecz się ma w kontekście przyznania każdemu z małżonków określonych składników majątku na wyłączną własność, np. domu czy mieszkania.

Stosownie do artykułu 58 § 4 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków, sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej. Choć wspomniany przepis art. 58 § 4 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego stosuje się wprost w sytuacji, kiedy sąd orzeka o podziale majątku przy okazji postępowania rozwodowego (a to dzieje się relatywnie rzadko), to jednak przyjmuje się, że należy go odnosić do spraw o podział majątku, które toczą się niezależnie od postępowania rozwodowego. Przepis ten stanowi zatem uniwersalną wskazówkę dla sądu w każdej sprawie o podział majątku. Nadrzędną zasadą prawa rodzinnego jest zawsze dobro małoletnich dzieci i sąd w pierwszej kolejności powinien mieć na względzie właśnie dobro dziecka, rozumiane w tym wypadku jako zapewnienie dachu nad głową.

Powyższe nie oznacza jednak, że zawsze i w każdym wypadku rodzic wykonujący władzę rodzicielską otrzyma dom na wyłączną własność. Wynika to z faktu, że o sposobie podziału majątku sąd decyduje biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy. Może zdarzyć się tak, że rodzica, który wykonuje władzę rodzicielską, nie będzie stać na spłatę połowy wartości domu na rzecz drugiego rodzica. Przyznanie bowiem domu na własność jednemu małżonkowi, nie zwalnia z obowiązku spłaty połowy wartości tej nieruchomości drugiemu. W takiej sytuacji może okazać się, że bardziej zasadny będzie podział fizyczny domu przez wydzielenie dwóch lokali lub sprzedaż domu i podział środków stąd uzyskanych. W takiej sytuacji jednak koszt zapewnienia dziecku dachu nad głową powinien znaleźć odzwierciedlenie w kwocie zasądzonych alimentów. Tym niemniej, kiedy małżonkowie są nieco lepiej sytuowani, ich poziom życia jest podobny oraz każdego z nich byłoby stać na dokonanie spłaty na rzecz drugiego, to większe szanse na przyznanie domu na własność ma ten rodzic, który wykonuje władzę rodzicielską.

Zaznaczyć jednak należy, że powyższe uprzywilejowanie dotyczy postępowania sądowego. Podział majątku u notariusza możliwy jest wyłącznie w sytuacji istnienia porozumienia stron w zakresie podziału majątku. Jeżeli zatem małżonkowie nie są zgodni co do tego, któremu z nich ma przypaść dom, nie będzie możliwy podział majątku u notariusza.

Podział mieszkania po rozwodzie a dzieci

Podział mieszkania po rozwodzie, w kontekście wykonywania władzy rodzicielskiej nad dziećmi przez jednego tylko małżonka, wygląda podobnie jak w wyżej opisanym przypadku podziału domu.

Jeżeli jednak w skład majątku wspólnego wchodzi mieszkanie, prawdopodobieństwo jego przejęcia na wyłączną własność przez małżonka wykonującego władzę rodzicielską nad dziećmi jest większa niż w przypadku domu i to aż z dwóch przyczyn. O ile w przypadku domu czasami dobrym sposobem jego podziału jest dokonanie podziału fizycznego, tj. wydzielenie dwóch niezależnych lokali, o tyle w przypadku mieszkania ten sposób podziału jest raczej wykluczony. Poza tym, dom zazwyczaj przedstawia wyższą wartość niż mieszkanie, a zatem i wyższa byłaby kwota ewentualnej spłaty na rzecz drugiego małżonka. Starając się o przyznanie mieszkania na wyłączną własność, małżonek wykonujący władzę rodzicielską będzie musiał dysponować mniejszą kwotą, niż w przypadku przejęcia domu.

W związku z powyższym, analizując zagadnienia: podział domu po rozwodzie a dzieci, czy też podział mieszkania po rozwodzie a dzieci, należy indywidualnie podejść do każdej sprawy, biorąc pod uwagę wszystkie jej okoliczności.

Podział majątku po rozwodzie a dzieci pełnoletnie

W wyroku rozwodowym sąd orzeka o władzy rodzicielskiej tylko wobec wspólnych małoletnich dzieci. Jeżeli dziecko jest pełnoletnie, sąd o władzy rodzicielskiej już nie decyduje. Wynika to z faktu, że wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości, władza rodzicielska wygasa. Stąd wynika, że w sytuacji, kiedy dziecko jest pełnoletnie, żadne z rodziców nie będzie uprzywilejowane w sprawie o podział majątku.

To jednak tylko jedna strona medalu. Jeżeli dziecko, które jest co prawda pełnoletnie, ale jeszcze nie jest samodzielne finansowo (np. studiuje), zamieszkuje z jednym tylko rodzicem, a drugi rodzic wyprowadził się już ze wspólnego mieszkania, fakt zamieszkiwania z dzieckiem we wspólnym mieszkaniu może być jednym z argumentów za tym, aby to mieszkanie przypadło temu z rodziców, które w mieszkaniu pozostało. Nie ma to oczywiście wpływu na konieczność dokonania spłaty przez jednego małżonka na rzecz drugiego. To już jednak sytuacja wynikająca raczej z praktyki i zasady rozważenia interesów wszystkich stron sprawy o podział majątku, niż ze sztywnej regulacji ustawowej. Dobry prawnik od podziału majątku z pewnością wykorzysta taki argument w postępowaniu, jednak ostateczna decyzja co do sposobu podziału majątku będzie należała do sądu.

Podział majątku a dzieci – podsumowanie

Tytułem podsumowania, charakteryzując zagadnienie: podział majątku po rozwodzie a dzieci, można pokusić się o następujące wnioski:

  • fakt wykonywania władzy rodzicielskiej przez jednego z małżonków może mieć znaczenie w kontekście podziału majątku, a każdą sprawę należy oceniać indywidualnie;
  • uprzywilejowanie małżonka wykonującego władzę rodzicielską nad wspólnymi dziećmi występuje w kontekście przyznania mu domu lub mieszkania na wyłączną własność;
  • uprzywilejowanie to dotyczy dzieci niepełnoletnich;
  • fakt wykonywania władzy rodzicielskiej przez jednego z małżonków nie ma wpływu na wysokość udziału tego małżonka w majątku wspólnym;
  • decydując o podziale majątku, sąd bierze pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, a nie tylko sam fakt wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi.