Zachowek jest instytucją prawa spadkowego, która chroni najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed całkowitym pominięciem w dziedziczeniu. Prawo do zachowku przysługuje jednak tylko przez określony czas. Roszczenie o zapłatę zachowku podlega przedawnieniu, co oznacza, że po upływie tego terminu nie można już skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem. W artykule omówimy, kiedy i jak przedawnia się roszczenie o zachowek oraz jakie są tego konsekwencje.
Termin przedawnienia
Zgodnie z przepisami polskiego Kodeksu cywilnego, roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat. W zależności od sytuacji, różnie należy przyjąć datę początkową biegu terminu przedawnienia. Jeśli mamy do czynienia z dziedziczeniem na podstawie testamentu, to pięcioletni termin liczymy od dnia ogłoszenia testamentu. Wbrew powszechnej opinii, zachowek może być jednak należy również w razie dziedziczenia ustawowego (np. jeśli spadkodawca za życia rozporządził całym swoim majątkiem i w spadku nie pozostało nic lub niemal nic). Wówczas termin przedawnienia zaczynamy liczyć od dnia otwarcia spadku, czyli daty śmierci spadkodawcy.
Przerwanie biegu przedawnienia
W niektórych sytuacjach możliwe jest przerwanie lub zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Przerwanie biegu przedawnienia następuje najczęściej wraz z wniesieniem pozwu o zachowek do sądu. Najistotniejsze jest to, by przed upływem okresu przedawnienia, pozew został wniesiony. Sama czynność wniesienia pozwu przerywa bieg terminu przedawnienia, a więc sama długość trwania procesu sądowego pozostaje bez znaczenia. Wystarczy by pozew trafił do sądu w terminie. Bieg terminu przedawnienia przerywa także uznanie długu przez spadkobiercę, czyli formalne potwierdzenie przez spadkobiercę, że jest zobowiązany do zapłaty zachowku. Po przerwaniu biegu przedawnienia termin pięcioletni zaczyna biec od nowa.
Konsekwencje przedawnienia
Jeżeli roszczenie o zachowek przedawni się, osoba uprawniona traci możliwość skutecznego dochodzenia swoich praw w sądzie. Oznacza to, że osoba zobowiązana do zapłaty zachowku (najczęściej spadkobierca lub obdarowany) mogą skutecznie podnieść zarzut przedawnienia, a sąd oddali roszczenie o zachowek.
Jak uniknąć przedawnienia roszczenia o zachowek?
Aby uniknąć przedawnienia roszczenia o zachowek, warto niezwłocznie zgłosić roszczenie do spadkobierców lub innych osób, które otrzymały majątek po spadkodawcy (wezwać ich do zapłaty), a następnie, w razie braku zapłaty, wystąpić na drogę postępowania sądowego. Warto również skonsultować sprawę się z prawnikiem, który doradzi najlepszy sposób dochodzenia roszczeń oraz pomoże w przygotowaniu niezbędnych dokumentów.
Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat, ale różnie przyjmujemy początek biegu tego terminu – w zależności od tego czy mamy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym czy ustawowym. Po upływie tego terminu dochodzenie swoich praw do zachowku staje się niemożliwe. Aby nie stracić możliwości uzyskania zachowku, ważne jest, aby uprawniony podjął odpowiednie kroki prawne przed upływem terminu przedawnienia. W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym.
