Spółka cywilna – wady i zalety
W realiach polskiej gospodarki spółka cywilna wciąż pozostaje bardzo popularnym sposobem wspólnego prowadzenia biznesu. Dla przedsiębiorców – wspólników spółki cywilnej – kusząca jest prostota tej formy prowadzenia działalności gospodarczej oraz minimum formalizmów. Spółka cywilna nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, nie wymaga prowadzenia ksiąg rachunkowych (tzw. pełnej księgowości), nie doświadcza podwójnego opodatkowania, a sama umowa spółki nie wymaga formy aktu notarialnego. Jest to więc również najtańszy sposób prowadzenia biznesu przez więcej niż jedną osobę. Jednakże, co oczywiste, nie oznacza to, że spółka cywilna nie posiada wad. Przeciwnie, jest ich całkiem sporo. Najczęściej podnoszonym argumentem przeciwko prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej jest zakres odpowiedzialności wspólników. W spółce cywilnej, każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem. Przy dużej skali działalności, taki rodzaj odpowiedzialności jest dla wspólników bardzo niebezpieczny. Może jednak zdarzyć się tak, że niewielka na początku firma, dynamicznie się rozwija i w trakcie działalności spółki cywilnej zachodzi konieczność zmiany formy działalności.
Dlaczego warto się przekształcić?
Spółka jawna to podstawowy typ spółki handlowej. Ma ona sporo zalet, względem spółki cywilnej. Spółka jawna podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS – to znacznie zwiększa wiarygodność takiej spółki w oczach potencjalnych kontrahentów. W rejestrze przedsiębiorców KRS zweryfikować można kto jest wspólnikiem spółki, jej siedzibę, numer NIP i inne informacje przydatne dla ustalenia sytuacji spółki. Kolejną, niewątpliwą zaletą jest fakt, że spółka jawna posiada podmiotowość prawną. Może być stroną umów i posiadać własny majątek. To z kolei ma wpływ na zakres odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki.
Wspólnik spółki jawnej odpowiada wprawdzie całym swoim majątkiem, jednak dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Jest to tak zwana odpowiedzialność subsydiarna wspólników. W praktyce, wierzyciel pozywa najczęściej o zapłatę tak spółkę, jak i wspólników spółki jawnej łącznie. Aby prowadzić egzekucję na podstawie prawomocnego wyroku, wyrok musi być zaopatrzony w klauzulę wykonalności przeciwko konkretnemu dłużnikowi. Wyrokowi wydanemu przeciwko spółce jawnej i wspólnikom, Sąd nada klauzulę wykonalności w pierwszej kolejności wyłącznie przeciwko spółce. Klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom Sąd nada dopiero, kiedy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Wierzyciel, aby uzyskać klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi, powinien udowodnić, że egzekucja przeciwko spółce jest bezskuteczna. Najczęściej dowodem takim jest postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Skutek powyższego jest taki, że osobisty majątek wspólników pozostaje bezpieczny, dopóki majątek spółki wystarcza do zaspokojenia wierzyciela. To znacząca korzyść względem spółki cywilnej.
Odpowiedzialność subsydiarna wspólników wyłączona jest tylko co do zobowiązań powstałych przed zarejestrowaniem spółki jawnej w KRS. Za te zobowiązania odpowiedzialność solidarną ponoszą wspólnicy całym swoim majątkiem.
Zawarcie umowy spółki jawnej nie wymaga jakiejś szczególnej formy. W przeciwieństwie do umowy spółki komandytowej czy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie wymaga formy aktu notarialnego.
Spółka jawna to nie tylko plusy
Oczywiście, spółka jawna to nie tylko zalety, ale również wady. Z pewnością jest to spółka droższa w funkcjonowaniu i wymaga więcej formalizmów. Przede wszystkim, w związku z tym, że spółka jawna podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS, również zmiany wszelkich informacji dostępnych w KRS, będą podlegały wpisowi, co generuje koszty. Chodzi tutaj nie tylko o zmiany dotyczące wspólników (lecz, oczywiście, o nie także), ale również takie informacje jak adres spółki czy jej firma.
Choć spółka jawna nie jest podwójnie opodatkowana (jak np. spółka komandytowa), wspólnicy muszą każdego roku składać do KRS sprawozdanie finansowe lub informację o braku konieczności jego złożenia, przy czym obowiązek złożenia sprawozdania finansowego do KRS powstaje wtedy, gdy spółka jawna w poprzednim roku obrotowym przekroczyła 2 mln euro przychodu netto ze sprzedaży towarów, produktów lub operacji finansowych.
Znacznie bardziej skomplikowane są też przepisy dotyczące likwidacji spółki jawnej. Wobec faktu, że spółka cywilna nie posiada podmiotowości prawnej, majątek pozostały po jej rozwiązaniu stanowi po prostu współwłasność byłych wspólników. Spółka jawna może, natomiast, posiadać majątek odrębny od majątku wspólników i dlatego, w razie rozwiązania spółki, należy ten majątek upłynnić lub podzielić pomiędzy wspólników.
Zalety przekształcenia
Wspólnicy spółki cywilnej, zamiast przekształcenia w spółkę jawną, często rozważają przeniesienie działalności do nowej spółki jawnej oraz wygaszenie działalności spółki cywilnej. Przekształcenie ma jednak tę niezaprzeczalną zaletę, że spółka jawna, po przekształceniu, staje się bezpośrednim kontynuatorem spółki cywilnej. To oznacza, że bez żadnych aneksów i zmian, automatycznie, spółka jawna staje się stroną wszystkich umów zawartych przez wspólników spółki cywilnej, a nawet zachowuje numery NIP i REGON. To aspekt, którego nie da się pominąć, tak jeśli chodzi o wygodę wspólników, jak i ich wiarygodność w oczach potencjalnych kontrahentów, banków, leasingodawców itd.
Przekształcenie spółki cywilnej w jawną krok po kroku
Jeśli chodzi o przekształcenie spółki cywilnej w jawną obowiązek taki nie występuje w żadnych okolicznościach, i to niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa. Transformacja spółki cywilnej w jawną zawsze jest fakultatywna i stanowi wybór wspólników, lecz nigdy ich obowiązek. Dawniej, przekształcenie spółki cywilnej w jawną było obligatoryjne, jeżeli jej przychody netto ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług w każdym z dwóch kolejnych lat obrotowych osiągnęły równowartość w walucie polskiej co najmniej 400 000 EURO (przedsiębiorstwo większych rozmiarów). To już jednak historia i obecnie przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną raczej stanowi pewną miarę rozwoju przedsiębiorstwa, niż obowiązek.
Przekształcenie spółki cywilnej w jawną krok po kroku nie jest bardzo skomplikowane. W kodeksie spółek handlowych została ku temu przewidziana specjalna, uproszczona procedura.
W pierwszej kolejności, wspólnicy spółki cywilnej powinni zdecydować się na przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną i dać temu wyraz w postaci podjęcia uchwały o przekształceniu.
Następnie, powinni dostosować umowę spółki cywilnej do wymogów umowy spółki jawnej. Obowiązek ten wynika z faktu odmiennych regulacji co do umowy spółki cywilnej i umowy spółki jawnej. Owo dostosowanie polega m.in. na obowiązku określenia w umowie spółki:
- firmy i siedziby spółki;
- przedmiotu jej działalności;
- czasu trwania, jeśli jest określony;
- wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartości.
W dalszej kolejności, wspólnicy składają do KRS wniosek o wpis spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców KRS. Wniosek powinni podpisać wszyscy wspólnicy. Obecnie składa się go elektronicznie, za pomocą Portalu Rejestrów Sądowych. Wniosek podlega opłacie w łącznej kwocie 600 zł. Oczywiście, w imieniu wspólników wniosek może złożyć pełnomocnik. Doświadczony prawnik, którego specjalizacją jest obsługa prawna firm, z pewnością będzie miał niezbędną wiedzę i doświadczenie, aby prawidłowo wniosek wypełnić i złożyć. Do wniosku o wpis spółki jawnej w rejestrze przedsiębiorców KRS należy załączyć odpowiednie dokumenty.
Przekształcenie spółki cywilnej w jawną staje się skuteczne z chwilą wpisu spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców KRS. Z tą chwilą przekształcana spółka cywilna staje się spółką jawną, a przekształconej spółce jawnej przysługują wszystkie prawa i obowiązki związane z majątkiem wspólnym wspólników spółki cywilnej. W tym kontekście, w orzecznictwie, duże wątpliwości budziła dawniej kwestia: przekształcenie spółki cywilnej w jawną a nieruchomości. Sąd Najwyższy zajął jednak stanowisko, że orzeczenie sądowe o konstytutywnym wpisie do rejestru spółki jawnej, którego podstawę stanowi umowa wspólników dostosowująca umowę spółki cywilnej do przepisów o spółce jawnej, ma moc sprawczą stworzenia nowego podmiotu prawnego, który ustawa wyposaża w majątek wcześniej stanowiący współwłasność łączną wspólników spółki cywilnej. W tym wypadku przejście następuje w wyniku zachowania formy sądowej, jaką jest orzeczenie o wpisie. Występuje tu więc jeden z wyjątków, kiedy własność nieruchomości przechodzi bez zachowania formy aktu notarialnego. Stanowisko to jest aktualnie przeważające i stanowi, że wraz z wpisem spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców KRS, spółka jawna staje się właścicielem nieruchomości stanowiącej uprzednio przedmiot współwłasności wspólników spółki cywilnej. Forma aktu notarialnego umowy spółki jawnej nie jest jednak wymagana.
Za zobowiązania powstałe przed dniem przekształcenia odpowiadają zarówno wspólnicy, jak i przekształcona spółka jawna. Wspólnicy przekształcanej spółki cywilnej odpowiadają za zobowiązania powstałe przed dniem przekształcenia osobiście i bez ograniczenia, całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym, solidarnie i w sposób pierwszorzędowy.
Podsumowanie
Jak widać, przekształcenie spółki cywilnej w jawną krok po kroku nie jest procedurą bardzo skomplikowaną, jednak wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Wymaga bowiem zredagowania i złożenia do sądu rejestrowego szeregu dokumentów, które umożliwią przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną. Wieloletnie doświadczenie prawników naszej Kancelarii pozwoliło skutecznie przeprowadzić dziesiątki takich przekształceń, i to podmiotów z wielu branż i gałęzi. Warto zaufać doświadczeniu.
