Postępowanie rozwodowe potrafi być długie i skomplikowane. Odpowiednie przygotowanie się do procesu pozwala jednak znacząco podnieść prawdopodobieństwo osiągnięcia korzystnego rozstrzygnięcia.
Oczywiście, sposób przygotowania się do postępowania rozwodowego różni się w zależności od sytuacji życiowej małżonków. Przede wszystkim jednak, jeszcze przed złożeniem pozwu rozwodowego, warto zweryfikować, czy istnieją szanse na uzgodnienie warunków rozstania między małżonkami. Jeżeli małżonkowie będą zgodni co do wszystkich aspektów rozwodu, najczęściej dla uzyskania rozwodu wystarczy tylko jedna rozprawa sądowa.
ORZEKANIE O WINIE
Przede wszystkim małżonkowie powinni zastanowić się, czy chcą orzekać o winie w rozkładzie pożycia. Orzekanie o winie jest instytucją zdecydowanie nadużywaną w Polsce i stanowi często formę odwetu. Małżonkowie decydują się na orzekanie o winie nawet jeśli nie przynosi im to żadnych wymiernych korzyści. Ustalanie małżonka winnego rozkładowi pożycia zdecydowanie wydłuża postępowanie sądowe, a często kończy się też ustaleniem winy obojga małżonków. Wynika to z faktu, że w polskim systemie prawnym winy nie stopniuje się, co oznacza, że nawet jeśli jeden małżonek bardziej przyczynił się do rozwodu, a drugi mniej, wina i tak będzie obciążała ich oboje. Wyłączna wina jednego małżonka zostanie ustalona tylko wtedy, gdy drugi małżonek w absolutnie żadnym stopniu nie przyczynił się do rozkładu pożycia. Takie sytuacje oczywiście zdarzają się w praktyce, lecz nie są bardzo częste.
Są jednak sprawy, w których orzekanie o winie ma głęboki sens. Przede wszystkim są to sytuacje, kiedy wyłącznie winnym rozkładowi pożycia jest ten małżonek, który znajduje się w dużo lepszej sytuacji finansowej, niż małżonek niewinny. Orzekanie o winie daje bowiem ten skutek, że jeżeli małżonkowi niewinnemu, na skutek rozwodu, istotnie pogorszyła się sytuacja materialna, małżonek wyłącznie winny powinien zaspokajać w odpowiednim zakresie jego potrzeby (tj. płacić alimenty nie tylko na dziecko ale także na drugiego małżonka).
Choć więc z małżeństwa często małżonkowie wychodzą skrzywdzeni i w postępowaniu rozwodowym oraz w osobie sędziego poszukują potwierdzenia winy drugiej strony, warto rozważyć, czy w tej konkretnej sprawie orzekanie o winie na pewno jest potrzebne. Z całą pewnością ustalanie winy spowoduje bowiem nie tylko istotne przedłużenie postępowania sądowego, ale też przyczyni się do dalszej eskalacji konfliktu stron.
DZIECI
Jeżeli małżonkowie mają małoletnie dzieci, przed złożeniem pozwu rozwodowego rodzice w pierwszej kolejności powinni zadbać, aby rozwód nie odbił się negatywnie na ich psychice. W tym celu pomocne mogą być wizyty u psychologa dziecięcego, który dysponuje wiedzą niezbędną do jak najlepszego przygotowania dzieci do rozstania rodziców.
Przygotowując się do rozwodu należy również zastanowić się w jaki sposób powinny być wykonywane kontakty rodziców z dzieckiem oraz jak sprawowana będzie władza rodzicielska. Do uzgodnienia pozostaje także ewentualna kwestia alimentów.
Jeżeli rodzice pozostają zgodni, nic nie stoi na przeszkodzie, aby ustanowiona została piecza naprzemienna, a decyzje w sprawie dziecka rodzice podejmowali wspólnie. Jeżeli między rodzicami istnieje konflikt, wszystko zależy od kompetencji rodzicielskich stron, relacji rodziców z dzieckiem i tego, kto jest pierwszoplanowym opiekunem. W postępowaniu sądowym na te okoliczności często wypowiada się biegły sądowy. Alimenty płaci ten z rodziców, który po rozwodzie pozostaje drugoplanowym opiekunem, a wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych stron. Oczywiście, w razie braku zgody rodziców o wszystkich powyższych kwestiach orzeka sąd.
DOWODY
W przypadkach bardzo rozwiniętego konfliktu między rodzicami osiągnięcie porozumienia na żadnej płaszczyźnie nie jest możliwe. Wówczas, przed zainicjowaniem postepowania sądowego, należy się do niego odpowiednio przygotować. W razie woli orzekania o winie, należy powołać dowody potwierdzające winę drugiego małżonka w rozkładzie pożycia. Dochodząc zasądzenia alimentów należy udowodnić potrzeby dziecka oraz możliwości zarobkowe i majątkowe obojga rodziców. Często nie jest to łatwe, ponieważ nie wszyscy podatnicy chętnie dzielą się z fiskusem informacją o rzeczywistych dochodach.
Dowody można powoływać w najróżniejszych formach. Mogą to być oczywiście zeznania świadków, dokumenty, ale też fotografie czy wydruki korespondencji z rozmaitych komunikatorów. Coraz większą popularnością cieszą się raporty prywatnych detektywów, które są dość kosztowne, ale często potrafią ujawnić zdrady niewiernego małżonka, zatem stanowią cenny dowód. Nie budzi także większych wątpliwości możliwość powoływania dowodów z nagrań i to nawet takich, które zostały poczynione bez wiedzy i zgody rozmówcy. Można również składać wnioski aby sąd zwracał się do określonych podmiotów o udzielenie informacji czy wydanie dokumentów. Sąd może również zobowiązać stronę przeciwną do tego samego.
Prawidłowe sformułowanie wniosków dowodowych jest trudne i wymaga pewnego doświadczenia, często jednak stanowi klucz do osiągnięcia korzystnego rozstrzygnięcia.
ROZPRAWA
Do rozprawy także można się przygotować. Jeżeli sąd chce na rozprawie przesłuchać strony, wzywa je do osobistego stawiennictwa na rozprawie (osobista obecność stron nie jest konieczna na każdej rozprawie). Zakres pytań sądu zależy od stanowiska stron w postępowaniu. Jeżeli strony są bardzo skonfliktowane i żądają orzekania o winie, a nadto mają dzieci, sąd będzie pytał o wszystkie aspekty pożycia małżonków oraz o okoliczności dotyczące ustania tego pożycia. Będzie również, poprzez zadawanie odpowiednich pytań, ustalał sytuację finansową i mieszkaniową obojga małżonków oraz będzie chciał poznać sytuację dzieci. Ich potrzeby, relacje z rodzicami, stan zdrowia itd. Przed rozprawą warto powtórzyć sobie wszystkie koszty utrzymania, istotne dla sprawy daty oraz fakty. Jeżeli na rozprawie będą zeznawali świadkowie, również strony mają prawo zadawania pytań. Przed rozprawą warto przygotować listę pytań do świadków, choć – co powinno być oczywiste – nie wolno wpływać na treść ich zeznań, ani ich zastraszać.
O tym więc, jak przygotować się do sprawy rozwodowej w sądzie, w dużej mierze decyduje sytuacja życiowa rozwodzących się małżonków, w tym stopień ich skonfliktowania, sytuacja finansowa oraz to, czy mają małoletnie dzieci. I choć wyrok zawsze wydaje sąd, to jednak istnieją sposoby pozwalające zwiększyć swoje szanse w postępowaniu rozwodowym. Najważniejszym z nich jest prawidłowe opracowanie taktyki procesowej oraz złożenie odpowiednich wniosków dowodowych. Należy bowiem zaznaczyć, że w sprawie o rozwód to na stronach spoczywa ciężar dowodzenia faktów, na które strony się powołują.
