W skład majątku wspólnego małżonków wchodzą, co do zasady, przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Jeśli więc jeden z małżonków w czasie trwania małżeństwa rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej, utworzone przez niego przedsiębiorstwo wejdzie w skład majątku wspólnego. Stanie się tak nawet wtedy, gdy drugi małżonek nie zajmował się sprawami tego przedsiębiorstwa w najmniejszym choćby zakresie.
W przypadku ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, na przykład na skutek rozwodu, przedsiębiorstwo będzie podlegało podziałowi pomiędzy małżonków.
Podział majątku wspólnego, w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo, może nastąpić w drodze umowy, jeśli małżonkowie są zgodni co do warunków podziału. Taka umowa powinna przybrać formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Gdy zaś w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego.
W przypadku, gdy małżonkowie nie mogą znaleźć porozumienia, podział majątku wspólnego powinien nastąpić na drodze postępowania sądowego.
Trzeba mieć na względzie, że pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, w tym w szczególności: nazwę przedsiębiorstwa, nieruchomości, ruchomości (w tym urządzenia, materiały, towary, wyroby), prawa wynikające z zawartych umów (np. najmu, dzierżawy, leasingu), środki pieniężne, koncesje, licencje i zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne, tajemnice przedsiębiorstwa, księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Sąd, dokonując podziału, nie będzie badał poszczególnych składników przedsiębiorstwa, lecz potraktuje je jako całość.
Osią sporu w sprawach o podział majątku wspólnego, w którego skład wchodzi przedsiębiorstwo, jest najczęściej wartość przedsiębiorstwa. Jej oszacowanie wymaga specjalistycznej wiedzy z dziedziny ekonomii, dlatego najczęściej w tego rodzaju sprawach przeprowadzany jest dowód z opinii biegłego sądowego. Trzeba mieć świadomość, że metodyka wyceny przedsiębiorstw jest bardzo rozbudowana i obejmuje szereg różnych metod. Podstawowy podział obejmuje metody majątkowe (oparte na szacowaniu wartości poszczególnych składników majątku), metody dochodowe (które opierają się na założeniu, że wartość przedsiębiorstwa zależy od tego, jaką posiada zdolność do generowania zysku), metody porównawcze oraz metody mieszane. Właściwe dopasowanie metody wyceny do specyfiki danego przedsiębiorstwa jest kluczowe.
W postępowaniu sądowym przedsiębiorstwo przypada z reguły temu małżonkowi, który ma większą orientację w prowadzeniu jego spraw, rozumie jego specyfikę i złożoność, a nadto wykazuje wolę jego dalszego prowadzenia. Przyznanie przedsiębiorstwa jednemu z małżonków rodzi oczywiście obowiązek dokonania spłaty na rzecz drugiego.
Postępowanie o podział majątku wspólnego małżonków, w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo, jest postępowaniem złożonym i wymagającym dokładnego zbadania wszelkich okoliczności faktycznych i prawnych, w tym przede wszystkim sytuacji prawnej, składu i wartości przedsiębiorstwa, co uzasadnia skorzystanie z fachowej pomocy pełnomocnika.
