Nie zawsze samochód ma tylko jednego właściciela. Często z opcji ustanowienia współwłaściciela korzystają szczególnie młodzi kierowcy, którzy chcieliby skorzystać ze zniżek ubezpieczeniowych starszych członków rodziny. To oczywiście nie jest jedyny przypadek, kiedy samochód ma więcej niż jednego właściciela. Jeżeli stan istnienia współwłasności nie jest już potrzebny albo pożądany, każdy ze współwłaścicieli może dążyć do jego zniesienia.
O tym, jak znieść współwłasność samochodu decyduje przede wszystkim to, czy współwłaściciele są zgodni. Jeżeli tak jest, mogą zawrzeć stosowną umowę. Nie będzie to umowa zrzeczenia się współwłasności samochodu, jak przyjmuje się potocznie, lecz umowa o zniesieniu współwłasności. Jeśli chodzi o samochód, wystarczy zwykła forma pisemna, a udział notariusza nie jest konieczny. Zdecydowanie obniża to koszty całej operacji. Jeśli jednak współwłaściciele, z jakiejś przyczyny, chcieliby, aby umowa była zawarta w formie aktu notarialnego, mogą oczywiście zdecydować się na zniesienie współwłasności u notariusza.
Oczywiście, umowne zniesienie współwłasności może odbyć się nieodpłatnie, tj. osoba, która przekazuje udział w rzeczy wspólnej, nie musi otrzymać żadnej rekompensaty finansowej, o ile się oczywiście na to zgodzi. Nieodpłatne zniesienie współwłasności między członkami rodziny następuje z wykorzystaniem preferencyjnych przepisów podatkowych. Nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności będzie zwolnione od podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zniesienie współwłasności jest odpłatne, należy pamiętać o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Jeżeli współwłaściciele nie są zgodni, każdy z nich może do sądu złożyć wniosek o zniesienie współwłasności samochodu. Wniosek taki kieruje się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce, w którym samochód się znajduje. We wniosku należy wskazać z imienia, nazwiska i adresu zamieszkania wszystkich współwłaścicieli, a nadto podać numer PESEL wnioskodawcy. Trzeba również wskazać, co jest przedmiotem współwłasności (marka, model, rok produkcji i numer VIN samochodu) oraz wskazać i załączyć tytuł, z którego wynika współwłasność samochodu (najczęściej będzie to umowa nabycia pojazdu do współwłasności lub umowa darowizny udziału w samochodzie).
W treści wniosku wnioskodawca może również wskazać preferowany sposób zniesienia współwłasności, choć nie jest to konieczne. Nadto, wniosek powinien również spełniać ogólne wymogi formalne każdego pisma procesowego, czyli powinien również zawierać: oznaczenie sądu, do którego jest kierowany, wskazanie rodzaju pisma (np. wniosek o zniesienie współwłasności samochodu), treść wniosku (sprecyzowanie, czego wnioskodawca żąda), podpis wnioskodawcy, listę załączników, oznaczenie wartości przedmiotu sporu (wartości samochodu). Do wniosku załączamy taką liczbę odpisów, aby Sąd mógł doręczyć po jednym odpisie każdemu ze współwłaścicieli oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku.
Istnieją trzy sposoby zniesienia współwłasności:
- podział fizyczny rzeczy wspólnej;
- przyznanie rzeczy wspólnej na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych;
- zarządzenie sprzedaży rzeczy wspólnej.
Choć podstawowym sposobem zniesienia współwłasności jest pierwszy z wyżej wymienionych, w przypadku samochodu nie będzie on możliwy do zastosowania, ponieważ samochodu nie da się podzielić fizycznie tak, aby zachował swoje właściwości. W dalszej kolejności Sąd powinien zatem rozważyć przyznanie samochodu na wyłączną własność jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. W takim wypadku Sąd zweryfikuje, czy ten ze współwłaścicieli, który miałby przejąć samochód na własność, dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi, aby spłacić pozostałych. Wysokość spłaty będzie oczywiście zależała od wartości samochodu i udziałów poszczególnych współwłaścicieli w prawie własności. Jeżeli współwłaściciele nie będą zgodni co do wartości auta, tę wartość ustali biegły sądowy. Przykładowo więc, jeśli samochód o wartości 100.000 zł ma dwoje współwłaścicieli w częściach 3/5 i 2/5, to w razie przyznania przez Sąd prawa wyłącznej własności współwłaścicielowi większościowemu, spłata na rzecz współwłaściciela mniejszościowego powinna wynosić 40.000 zł.
Jeśli zaś żaden ze współwłaścicieli nie chce przejąć nieruchomości na własność lub żadnego ze współwłaścicieli nie stać na poczynienie spłat, Sąd zarządzi sprzedaż samochodu.
Oczywiście, zniesienie współwłasności samochodu należy zgłosić ubezpieczycielowi oraz w wydziale komunikacji.
