Podział Majątku Wspólnego Przed / Po Rozwodzie • Kancelaria Lipiński

WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA

Co do zasady, z chwilą zawarcia małżeństwa, powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Od powyższej zasady istnieje jednak szereg wyjątków. Przykładowo, wspólność majątkowa nie powstanie, jeżeli przyszli małżonkowie w umowie majątkowej przed zawarciem małżeństwa przyjęli ustrój rozdzielności majątkowej albo zawierający małżeństwo małżonek był ubezwłasnowolniony. W czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej, małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, a zatem nie mogą rozporządzać udziałami w tym majątku. Przed ustaniem wspólności majątkowej, małżonkowie nie mogą także domagać się podziału majątku wspólnego. Celem wprowadzenia ustawowej wspólności majątkowej jest umacnianie rodziny oraz zapewnienie jej ustabilizowanej bazy materialnej. Ustawowy ustrój majątkowy polega na wyodrębnieniu trzech mas majątkowych: majątku wspólnego, majątku osobistego żony oraz majątku osobistego męża. Małżonkowie, łącznie dysponować mogą tylko majątkiem wspólnym, natomiast każdy z małżonków pozostaje wyłącznym dysponentem swojego majątku osobistego.

MAJĄTEK WSPÓLNY

W skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego, zgodnie z ustawą, należą w szczególności:

pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie ZUS.

Wyliczenie powyższe ma jedynie charakter przykładowy. W skład majątku wspólnego mogą wejść zatem nie tylko samochody czy nieruchomości, ale też np.

gospodarstwo rolne,
przedsiębiorstwo,
ogół praw i obowiązków w spółce osobowej,
udziały czy akcje w spółce kapitałowej,
a nawet spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu czy prawa wynikające z umowy najmu.

Jeżeli jednak rzeczy lub prawa zostały nabyte za środki wchodzące w skład majątku osobistego jednego z małżonków, wejdą one do majątku osobistego tego z małżonków, który wyłożył środki na nabycie i to nawet, jeśli nabycie nastąpiło w czasie trwania wspólności majątkowej.

Sąd z urzędu i samodzielnie powinien określić skład majątku podlegającego podziałowi i to nawet wbrew zgodnemu stanowisku uczestników. Dobry prawnik od spraw majątkowych złoży jednak odpowiednie wnioski dowodowe, poprawiające sytuację procesową reprezentowanego Klienta. Analiza orzecznictwa sądów pozwala przyjąć założenie, że wszelkie wątpliwości dotyczące przynależności danego przedmiotu do majątku wspólnego, czy też do majątku osobistego małżonka, powinny być rozstrzygane na korzyść majątku wspólnego.

NAKŁADY

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Nakładami są koszty poniesione na zachowanie, eksploatację lub ulepszenie rzeczy już istniejącej w majątku, natomiast wydatkami są koszty związane z nabyciem danego przedmiotu. Dla rozliczenia nakładów bez znaczenia pozostaje, czy rzecz, na którą nakłady zostały poczynione została zbyta, czy też nie.

ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA A ROZWÓD

Podział majątku możliwy jest dopiero po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Może to nastąpić z kilku przyczyn.

Po pierwsze, oczywiście, przez orzeczenie rozwodu.
Po drugie, przez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej w małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej (tzw. intercyza).
Trzecią przyczyną może być ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd.

Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. W tym wypadku rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Rozdzielność majątkowa powstanie także w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, w przypadku orzeczenia separacji pomiędzy małżonkami oraz w przypadku śmierci jednego z małżonków.

PODZIAŁ MAJĄTKU PO ROZWODZIE

Zdecydowanie najczęstszym przypadkiem jest jednak podział majątku po rozwodzie. Co jednak istotne, w przypadku wyroku rozwodowego wspólność majątkowa małżeńska ustaje wraz z uprawomocnieniem się wyroku, a nie jego wydaniem. Od każdego wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje środek zaskarżenia, także w przypadku wyroku rozwodowego. Każdy z małżonków, od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, może zatem złożyć do sądu wniosek o podział majątku. Małżonkowie mogą też, począwszy od tej daty, podzielić majątek umownie.

PODZIAŁ MAJĄTKU PRZED ROZWODEM

W niektórych przypadkach można też podzielić majątek wcześniej. Podział majątku przed rozwodem zazwyczaj poprzedzony jest zawarciem umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową w małżeństwie. Umowa taka wymaga dla swojej ważności formy aktu notarialnego i skuteczna jest z chwilą jej zawarcia. Oznacza to, że od daty zawarcia umowy możliwe jest dokonanie podziału majątku, co, oczywiście, nie przeszkadza w dalszym pozostawaniu małżonków w związku małżeńskim. Umowę taką bardzo często zawierają małżonkowie, z których jedno lub oboje prowadzą działalność gospodarczą obarczoną ryzykiem finansowym. Nie zawsze zatem rozwód jest niezbędny, aby podzielić majątek.

PODZIAŁ MAJĄTKU PRZY ROZWODZIE

Także w toku spraw o rozwód podział majątku jest czasem dopuszczalny. Aby sąd rozwodowy mógł pochylić się także nad podziałem majątku, przeprowadzenie podziału nie może powodować nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Dotyczy to zatem głównie takich postępowań, których strony (małżonkowie) w kontekście podziału majątku, są w pełni zgodne lub ich majątek wspólny nie jest wieloskładnikowy.

ROZWÓD Z ORZEKANIEM O WINIE A PODZIAŁ MAJĄTKU

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje zasadę równych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Co do zasady więc, dla podziału majątku, nie ma znaczenia, czy rozwód nastąpił z orzekaniem o winie, czy też nie. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.

PODZIAŁ MAJĄTKU U NOTARIUSZA CZY W SĄDZIE

Podział majątku można przeprowadzić zarówno na drodze postępowania sądowego, jak i w umowie zawartej przez małżonków. Są to dwa zupełnie równorzędne sposoby dokonania podziału majątku. Najczęściej, sądowy podział majątku odbywa się w przypadku sporu małżonków, lecz nie zawsze tak jest. W niektórych wypadkach podział majątku dokonany przez sąd może być mniej kosztowny niż zawarcie przez małżonków stosownej umowy. Nie można nikogo zmusić do zawarcia umowy o podziale majątku. Jeżeli umowa została zawarta pod przymusem, osoba pod tym przymusem będąca może uchylić się od skutków prawnych czynności. W razie sporu małżonków, postępowanie sądowe może zainicjować każdy z małżonków. Sądowy podział majątku powinien obejmować cały majątek wspólny, tj. wszystkie jego elementy. Umowny podział majątku może objąć cały majątek lub być ograniczony do jego części.

Sądowe postępowania o podział majątku wspólnego są postępowaniami niezwykle skomplikowanymi i trwającymi często wiele lat. Sąd musi bowiem, w pierwszej kolejności, ustalić skład majątku wspólnego, następnie określić wartość poszczególnych składników, a w końcu wybrać sposób dokonania podziału biorąc pod uwagę interesy obu stron, które bardzo często są ze sobą sprzeczne. Wartość poszczególnych składników wchodzących w skład majątku wspólnego szacuje najczęściej biegły sądowy. Umowa o podział majątku nie wymaga żadnej szczególnej formy, chyba że w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość. W takim wypadku podział majątku u notariusza będzie jedynym rozwiązaniem. Zawracie umowy o podział majątku jest czynnością bardzo doniosłą, a sama treść umowy często bywa bardzo nieprzystępna. Warto do jej sporządzenia lub weryfikacji zaangażować pełnomocnika. Dobry prawnik od podziału majątku z pewnością wychwyci wszystkie niekorzystne postanowienia.

SPOSOBY PODZIAŁU MAJĄTKU

Kodeks cywilny wyróżnia trzy podstawowe sposoby podziału majątku wspólnego:

podział fizyczny,
przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych
sprzedaż rzeczy wspólnej.

Dopuszcza się również sposoby mieszane. Przykładowo więc, można niektóre składniki majątku wspólnego rozdzielić pomiędzy stronami, a inne sprzedać. O sposobie podziału majątku decyduje sąd stosownie do okoliczności rozpoznawanej sprawy i biorąc pod uwagę interesy obu stron.

Preferowanym sposobem podziału majątku jest podział fizyczny rzeczy. Nie każdą rzecz da się jednak podzielić fizycznie. W razie braku takiej możliwości, Sąd może przydzielić rzecz wspólną na wyłączną własność jednego z małżonków z obowiązkiem spłaty odpowiedniej sumy na rzecz drugiego z małżonków. W sprawach o podział majątku po rozwodzie spłata należna małżonkowi powinna wynosić, co do zasady, połowę wartości rynkowej dzielonej rzeczy.

Rozstrzygnięcie o tym, któremu z małżonków należy przyznać rzecz na wyłączną własność zawsze poprzedzone jest rozważaniem usprawiedliwionych interesów stron. Czasami konsekwencje tej decyzji są bardzo doniosłe. Jeżeli w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi mieszkanie, którego nie da się fizycznie podzielić, a mieszkanie to zostanie przyznane na własność jednemu z małżonków, drugi z małżonków musi szukać innego lokalu. Może jednak w takim wypadku liczyć na spłatę połowy wartości rynkowej mieszkania. Jeżeli żaden z małżonków nie dysponuje odpowiednią kwotą do dokonania spłaty na rzecz drugiego małżonka, najbardziej właściwa będzie sprzedaż mieszkania i podział środków pochodzących ze sprzedaży.

Sąd nie może przyznać rzeczy osobie, która się temu sprzeciwia, a powody sprzeciwu małżonka pozostają bez znaczenia. Jeżeli zatem małżonek nie chce otrzymać w podziale danego składnika majątku, nikt go do tego nie zmusi.

Podział majątku poprzez sprzedaż rzeczy wspólnej powinien być stosowany gdy przyznanie rzeczy jednemu z małżonków nie byłoby możliwe ( np. gdy żaden ze nich nie chce rzeczy dla siebie albo żaden nie jest w stanie ponieść ciężaru spłat). Pieniądze uzyskane ze sprzedaży rzeczy są dzielone między małżonków po połowie.

Wniosku o podział majątku po rozwodzie przedawnienie nie dotyczy. Można go złożyć w każdym czasie.

DOŚWIADCZENIE

Prowadzenie spraw z zakresu podziału majątku jest jedną z naszych specjalizacji. Postępowania o podział majątku wspólnego są bardzo zawiłe, a specjalizacja w tej dziedzinie i dobry adwokat od podziału majątku to podstawa sukcesu. Z korzyścią dla naszych Klientów przeprowadziliśmy już dziesiątki takich postępowań o wartości dziesiątków milionów złotych. Dzieliliśmy już majątki, w skład których wchodziły nieruchomości wszelkiego rodzaju, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolne czy udziały w spółkach. Skutecznie dochodziliśmy rozliczenia nakładów. Dobry adwokat od spraw majątkowych, dysponujący odpowiednią wiedzą i doświadczeniem z pewnością poprawi Twoją sytuację w negocjacjach i postępowaniu sądowym. Do każdej sprawy o podział majątku po rozwodzie prawnik powinien podejść indywidualnie i my takie podejście zapewniamy każdemu Klientowi. Choć siedziba Kancelarii znajduje się w Poznaniu, prowadzimy sprawy Klientów w całym Kraju, w tym we Wrocławiu, Bydgoszczy czy Warszawie.